Rookvrij opgroeien willen wij vanzelfsprekend maken. Ieder kind dat geboren wordt, moet de kans krijgen om volledig rookvrij op te groeien. Dit kan in een rookvrije omgeving, zonder de verleiding van glimmende pakjes en toegevoegde smaakjes aan sigaretten en met goede voorbeelden om zich heen. Zo beschermen we opgroeiende kinderen tegen de schadelijke gevolgen van (mee)roken en de verleiding om te gaan roken.

Voor de zomervakantie is het Expertiseteam Rookvrije Regio (VIZ, Amphia, GGD-West-Brabant, Zorggroep Roosendaal (Zorro), Annature) gestart en hebben zij een begin gemaakt met de Rookvrije Generatie door een manifest op te stellen. Ze willen voorkomen dat kinderen beginnen met roken en met dit manifest willen zij een statement maken en een beweging in gang zetten. Als onderdeel van een breed maatschappelijk tabaksontmoedigingsbeleid, zal het expertiseteam zich de komende jaren inzetten om de eigen organisaties rookvrij te maken en bovendien willen zij een voorbeeldfunctie vervullen richting andere Bredase organisaties.

Ze streven ernaar dat:

• Niet-roken de norm is op het terrein en in gebouwen van onze zorg- en gemeentelijke instellingen voor medewerkers, patiënten, cliënten en bezoekers;
• Op het terrein en in gebouwen van onze organisaties niet wordt gerookt;*
• Onder medewerkers niet-roken tijdens het werk de norm is en medewerkers rekening houden met hun voorbeeldfunctie;
• Medewerkers worden gemotiveerd te stoppen met roken en dat hier een ondersteuning voor is;
• Stoppen-met-roken(zorg)voor onze patiënten, cliënten en bezoekers actief onder de aandacht wordt gebracht;
• We een rookvrije regio realiseren, want we willen voorkomen dat kinderen starten met roken en dat mensen ziek worden en daarom van het aanbod van zorg

In 2019 wordt een werkconferentie georganiseerd voor professionals vanuit de zorg- en welzijnssector, zorgbestuurders, scholen, kinderdagverblijven, lokale overheden, patiëntenorganisaties, sportclubs, horeca, bedrijven en werkgevers. Dit om iedereen te betrekken en te inspireren om aan de slag te gaan met een rookvrij gebouw of terrein.

Dat vitaliteit letterlijk en figuurlijk leeft in JOGG-gemeente Breda, bleek wel op donderdag 25 oktober tijdens de inspiratiesessie ‘Gezonde Werkvloer: vitale werkgevers en werknemers in Breda ’. Ruim 170 vertegenwoordigers van het lokale bedrijfsleven, de sportwereld, de voedingsbranche, gemeente en maatschappelijke organisaties laten zich - te gast bij softwarebedrijf CM - die namiddag in een enthousiaste sfeer inspireren, doen ideeën op, delen kennis en wisselen tips en ervaringen uit over vitaliteit op de werkvloer en duurzame inzetbaarheid.

De bijeenkomst georganiseerd door JOGG-Breda, Vitaal Breda en JOGG-landelijk, die in het teken stond van ‘inspiratie’, maakte klip en klaar duidelijk dat het loont te investeren in de vitaliteit en duurzame inzetbaarheid van mensen, zowel fysiek, psychisch als emotioneel. In aanloop naar de eerste spreker zei dagvoorzitter Cécile Prakke, bestuurssecretaris en adviseur Jongeren Op Gezond Gewicht (JOGG), dat Breda al sinds 2011 JOGG-gemeente is. ‘Dat houdt in dat een gezonde leefstijl onder jongeren, hun ouders en andere volwassenen die hen omringen wordt gestimuleerd. Het creëren van een gezonde leefstijl staat centraal. De werkomgeving is daarbij ook van groot belang.’

Voordat zij het woord gaf aan wethouder Miriam Haagh benadrukte zij de JOGG-ambitie dat de gezonde leefstijl de normale keuze is voor jong en oud, zowel thuis, op school, de sportvereniging als op het werk. ‘Het loont te investeren in vitaliteit. Vitale werknemers verzuimen minder, zijn productiever, presteren beter en zitten lekkerder in hun vel.’ Ter illustratie haalde zij een uitspraak aan van een bekende koekfabrikant die ooit zei ‘blije werknemers bakken lekkerdere koekjes’.

Wethouders Miriam Haagh adviseerde de zaal om vitaliteitsbeleid niet met een opgestoken vingertje vorm te geven maar met een uitgestoken hand. ‘Dat proberen we in Breda ook. Daarbij ligt nadrukkelijk het accent op het samen doen. Jullie als ouders en als werkgevers moeten jongeren en werknemers inspireren om een ommekeer in gedrag te bewerkstelligen. Kom daarom zo snel mogelijk in actie! Het is vooral een kwestie van doen.'

'Een gezonde leefstijl moet de normale keuze zijn. En ik geef eerlijk toe dat wij als overheid daarin ook nog een slag te slaan hebben.’ Op de vraag van Cécile Prakke wat voor haar nu de kern van vitaliteit is, antwoordt de wethouder: ‘Ik neem hardlopen als voorbeeld, wat ik graag doe. Het gaat niet om je snelheid en/of afstand. De essentie is dat je uit je dagelijkse routine stapt en ruimte in je geest creëert. Dat houdt mij vitaal.’

Vervolgens was het de beurt aan voormalig topturner Herre Zonderland om bewustwording te creëren op het gebied energiemanagement, vitaliteit, slaap en voeding. Vanuit zijn ervaring als ex-topsporter legde hij de verbinding met het bedrijfsleven. ‘Na fysieke, mentale en emotionele inspanning herstelt het lichaam zich het beste door rust. Wat dat betreft is er weinig verschil tussen topsporters en werknemers. In alle gevallen geldt dat het lichaam het beste herstelt door slaap, gevolgd door gezonde voeding, bewegen en onder andere sport.

Om de batterij op een juiste manier weer op te laden is het noodzakelijk dat werknemers zelf weten waar de pieken en dalen zitten op een werkdag.’ Tips die hij de aanwezige werkgevers meegaf: zorg voor een juiste balans tussen werk en privé, dat vermindert de werkstress. Las beweegmomenten in voor werknemers die overwegend zittend werk hebben en ondersteun werknemers in hun keuze voor een gezonde leefstijl door gezonde voeding alsook sporten en bewegen te stimuleren.

En geef als werkgever zelf het goede voorbeeld: 'Uiteindelijk begint een gezonde werkvloer bij jezelf; dat geldt zowel voor de werkgever als werknemer.’ Als Cécile Prakke tot slot aan Herre vraagt ‘waarom doen we het niet als we het allemaal wel weten,' zegt hij: ‘Als je geen antwoord weet op de vraag waarom je het anders zou doen, vergeet het dan maar. Het gaat erom dat je beter voor jezelf wil zorgen. Zoek de balans tussen leuk en goed… en doe het in kleine stapjes.’

Dat het in Breda niet alleen bij praten blijft als het om een gezonde werkvloer gaat, bleek wel uit de praktijkvoorbeelden van CM, Aartsenfruit, Lekker Fris, de gemeente Breda en Albert Heijn. Zij deelden stuk voor stuk hun eigen ervaringen met vitaliteit op de werkvloer. Na een korte filmimpressie van de vijf organisaties was het de beurt aan de respectievelijke woordvoerders.

Jeroen Glabbeek, CEO van CM,  omschreef vitaliteit met drie steekwoorden: gezondheid, flexibiliteit en (mentale) weerbaarheid. ‘We stimuleren een gezonde leefstijl en sporten. Daarnaast bieden we een gezond voedingsaanbod aan in de kantine. De 300 medewerkers doen alleen werk wat ze zelf leuk vinden. Daarnaast hebben wij ook topsporters in dienst wiens werk volledig is afgestemd op hun trainingschema’s. In het bedrijf staan overal stabureaus en het is onze ambitie om op korte termijn een volledig rookvrij bedrijf te zijn. De essentie van ons beleid is een gezonde geest in een gezond lichaam.’

Bij Lekker Fris staan volgens manager Claudine van Kooten sport & fun centraal. ‘Wij organiseren veel sportieve uitjes en bieden de mogelijkheid te sporten tijdens werktijd. Stimuleren een gezonde leefstijl, bieden gratis fruit aan en maken gebruik van een pingpong-vergadertafel. Het vergroten van de mentale weerbaarheid is ons uitgangspunt. Valkuil is dat ik wel eens denk dat we teveel hooi op onze vork nemen, dat we te veel doen en te snel willen doorschakelen, ook als het gaat om het aanbod voor een gezonde leefstijl. Misschien kan het allemaal wel wat minder!’

AH-filiaalmanager André Boersma werkt naar eigen zeggen vanuit de ambitie van Albert Heijn om het meest gezonde en geliefde bedrijf van Nederland te worden. ‘We bieden gratis gezond eten aan in de kantine en stellen diverse sportprogramma’s beschikbaar. Omdat onze 230 medewerkers nogal sterk in leeftijd (van 15 tot 65 jaar) variëren proberen we zoveel mogelijk maatwerk te leveren.’

Bij het 110 jarige familiebedrijf Aartsenfruit waar een 12-urige werkdag eerder regel dan uitzondering is, krijgt het vitaliteitsbeleid gestalte vanuit de gedachte: hoe kunnen we goed voor elkaar zorgen. Manager Martijn van der Zwalm noemt onder andere het gratis aanbieden van fruit, het stimuleren van bewegen/sporten en de statafels in de kantine. ‘Bovendien beschikken we vanaf 2019 over een eigen sportschool in huis waar de medewerkers gratis gebruik van kunnen maken in werktijd. We willen iedereen fysiek en mentaal sterker maken.’

Evelien Simons, afdelingshoofd Organisatie van de gemeente Breda vertelt dat het gemeentelijke vitaliteitsbeleid nog wel aan het begin staat. ‘We hebben inmiddels vitaliteitsambassadeurs aangesteld om een gezonde leefstijl te stimuleren en op de agenda te houden. We stimuleren het gezamenlijk sporten, bieden gezondere voeding aan en zorgen voor voldoende ontspanning (o.a. tafeltennistafels). We moedigen de medewerkers vooral aan met eigen initiatieven te komen. Bovendien kijken we goed naar wat er nodig is voor onze binnen- en buitendienst medewerkers. Onze insteek is duurzame inzetbaarheid.’

Bij de hierna gehouden paneldiscussie, waarbij ook de zaal werd betrokken, kwamen opmerkingen naar voren als: leg de lat niet te hoog, vraag medewerkers wat zij leuk en belangrijk vinden en maak duidelijk dat vitaliteit generaties verbindt. Maar duidt ook het belang van het opladen van de batterij op fysiek, emotioneel en mentaal vlak, neem de medewerkers serieus, probeer de middenweg te zoeken en creëer een omgeving waarin iedereen zich thuis voelt.

Na de best practices was het de beurt aan de Stichting Vitaal Breda; dé vitaliteitsmakelaar die vraag en aanbod op het gebied van duurzame inzetbaarheid bij elkaar brengt. Karin van Tilburg en Marcel Visser spraken de ambitie uit om van Breda in 2025 de vitaalste stad van Nederland te maken. ‘Het is onze insteek om met elkaar samen te werken aan een gezonde en vitale stad.’ Om de aanwezigen een duwtje in de goede richting te geven, ontvangt iedereen een gratis vitaliteitsscan en wordt een starterspakket (inspiratiesessie, brainstorm of inventarisatie) naar keuze verloot.

Daarna gingen de aanwezigen samen in gesprek tijdens de afsluitende break-out-sessie over een aantal vooraf geformuleerde stellingen. Zoveel mensen zoveel meningen. Toch kan de conclusie worden getrokken dat men het erover eens is dat een gezonde leefstijl niet verplicht moet worden opgelegd. Dat de werkgever de juiste voorwaarden op het werk moet creëren, maar dat de werknemer zelf verantwoordelijk is voor zijn eigen gezondheid. Dat een financiële prikkel alleen niet voldoende is om mensen aan te sporen om te bewegen. 

Maar ook dat het management zelf het goede voorbeeld moet geven. En… dat het vooral leuk moet zijn om aan vitaliteit te werken!

Andere suggesties/opmerkingen waren:

• Leefstijl is een privékwestie, maar een ongezonde leefstijl mag geen groepsresultaat beïnvloeden;
• Praat niet oeverloos over een gezonde leefstijl, maar ga gewoon aan de slag;
• Verandering moet uit de werknemer zelf komen;
• Gewoon beginnen met een praktische en laagdrempelige aanpak;
• Vraag werknemers wat ze zelf willen en leuk vinden om te doen;
• Doe het samen, doe het met elkaar.